چهارشنبه سیاه آمریکا با کودتای نافرجام ترامپ

پایگاه رهنما:

در حالی که در روز سرنوشتساز تأیید نتیجه انتخابات مسئله‌‌آمیز ریاست جمهوری آمریکا از سوی کنگره، همه نگاه‌ها به واشنگتن دوخته دوخته شده بود در میانه حیرت تمامی ناظران سیاسی در رخدادی نادر طرفداران ترامپ در روز چهارشنبه (6 ژانویه / 7 دی) به ساختمان کنگره یورش برده و برای ساعاتی آن را به اشغال خود درآوردند.

این اتفاق که حدودا بعد از 210 اتفاق افتاده بود، موجب خروج نمایندگان کنگره از جلسه شد و حتی کشته شدن 5 نفر از معترضان خشمگین را در پی داشت. همین مساله کافی بود که یک از سیاه‌ترین روزهای تاریخ سیاسی معاصر آمریکا رقم بخورد و موجی از واکنش‌های مختلف جهانی در داخل و خارج از آمریکا نسبت به این موضوع شکل بگیرد. هر چند در نهایت کنگره آمریکا با ریاست تشریفاتی، مایک پنس، معاون دونالد ترامپ، با 306 رای برای بایدن در مقابل 232 رای برای ترامپ، رسما جو بایدن را به عنوان رئیس جمهور این کشور تایید کرد اما رخدادهای روز چهارشنبه به معنای پایان ترامپ با کودتای نافرجام علیه قانون اساسی و دموکراسی آمریکایی بود.

ترامپ در آستانه استیضاح

رخدادهای فاجعه‌یاری روز چارشنبه در واشنگتن، سطخی گسترده از مخالفت‌ها و ضدیت‌ها را علیه دونالد ترامپ -که قبل از نشست کنگره در جمع طرفداران خود بار دیگر بر تقلب در انتخابات تاکید کرده بود- را بر انگیخت. در این میان، مهم‌ترین و جدی‌ترین واکنش را می‌توان مطالبه برای برکنار دونالد ترامپ مورد ارزیابی قرار داد. به‌گونه‌ای که نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا از مایک پنس، معاون ترامپ خواست با اجرای متمم ۲۵ قانون اساسی دونالد ترامپ، را از ریاست جمهوری برکنار کند.

وی در یک کنفرانس مطبوعاتی گفت: ترامپ فردی بسیار خطرناک است که نباید به کار خود ادامه دهد و این یک وضعیت اضطراری درجه یک است. وی افزود اگر مایک پنس معاون رئیس جمهور با اجرای ماده ۲۵ قانون اساسی موافقت نکند، کنگره مستقیما برای استیضاح ترامپ اقدام می‌کند. نانسی پلوسی در بخش دیگری از سخنانش حوادث روز چهارشنبه در واشنگتن را «بزرگترین هدیه» دونالد ترامپ به ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه دانست. همچنین، اوایل روز پنجشنبه چاک شومر، رهبر دموکرات ها در سنا خواستار برکناری ترامپ از سمت خود با اجرای ماده ۲۵ قانون اساسی شد.

اما بر خلاف نظر دموکرات‌ها، تا کنون هیچ یک از جمهوری‌خواهان از ایده برکناری ترامپ حمایت نکرده‌اند. در همین زمینه شاهد هستیم که  «جان بولتون»، مشاور امنیت ملی سابق ایالات متحده، مخالفت خود را با طرح برکناری رئیس‌جمهوری این کشور اعلام کرد.  وی گفت که بحث برکناری «دونالد ترامپ»، رئیس‌جمهوری آمریکا، «عملی احمقانه» است.  بولتون در مصاحبه با هیل افزود: «هر کسی که خواستار برکناری ترامپ از کاخ سفید است باید بتواند امور را بهتر کند. من منکر وجود مشکلات نیستم، اما معتقدم این کار چیزی را بهتر نمی‌کند.» وی گفت که متمم ۲۵ قانون اساسی به منظور برکناری رئیس‌جمهوری «یکی از بدترین مفاد قانون اساسی است و در آینده مشکلات بسیار زیادی برای آمریکا ایجاد خواهد کرد.»

ترامپ نگران عواقب اقدام طرفداران

در شرایطی که ترامپ به عنوان عامل اصلی رخدادهای روز چهارشنبه معرفی شده بود، او در بیانیه‌ای محافظه‌کارانه نه تنها شکست را پذیرفت، بلکه بر جدا بودن خط فکری خود از اشغال‌گران کنگره نیز تاکید کرد. به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا در پیامی ویدیویی گفت:حالا که کنگره آمریکا نتایج انتخابات را تایید کرده، دولت جدید در ۲۰ ژانویه شروع به کار خواهد کرد و اکنون تمرکز او بر اطمینان حاصل کردن از انجام یک انتقال هموار منظم و یکپارچه است. او همچنین علیه خشونت‎های اخیر صحبت کرده و آن را حمله ای شنیع خواند که باعث خشمگین شدن او از بی قانونی، آشوب و خشونت شده است.

ترامپ در این سخنرانی ضبط شده خود که عصر پنجشنبه منتشر شد ، گفت: "من می خواهم ابتدا با اشاره به حمله وحشیانه به پایتخت آمریکا شروع کنم. مانند همه آمریکایی ها ، من از خشونت ، نقض قانون و شورش احساس خشم می کنم و بلافاصله گارد ملی و نیروهای امنیتی فدرال را موظف کردم تا ساختمان را ایمن و متجاوزان را اخراج کنند. آمریکا همیشه دولت قانون و نظم بوده و باید همیشه همینطور باشد. وی متعهد شد که دست اندرکاران این خشونت بهای اعمال خود را خواهند پرداخت.رئیس جمهوری آمریکا خطاب به کسانی که مرتکب خشونت یا تخریب شده اند، گفت: شما نماینده کشور ما نیستید. بهای کارتان را پرداخت خواهید کرد.

وی افزود: ما تازه از انتخابات پرتنش عبور کردیم و احساسات داغ است ، اما اکنون باید اعصاب آرام باشد و آرامش دوباره برقرار شود. ترامپ در صحبتهایش به نقش خود در تحریک خشونتها اشاره ای نکرد. او خطاب به هوادارانش گفت هر چند می داند که آنها "مایوس" هستند می خواهد آنها بدانند که سفر باورنکردنی ما تازه شروع شده است.

ترامپ در پیام ویدیویی خود که در توئیتر منتشر کرد تلاش کرد بین خودش و حمله به کنگره فاصله بیندازد و تظاهرکننده های خشونت طلب را متهم به آلوده ساختن جایگاه دموکراسی آمریکا کرد. او در این بیانیه با این حال به بایدن تبریک نگفت و در حالی که بیانیه خود را از روی تله پرامپتر قرائه می کرد گفت: این زمان نیازمند التیام و آشتی است. او ادامه داد: خدمت کردن به عنوان رئیس جمهور شما افتحار عمر من بوده است.

تلاش ترامپ برای نجات از باتلاق

در سطحی دیگر، به نظر می‌رسد ترامپ در روزهای بعد از 20 ژانویه، با پرونده‌های قضایی متعددی مواجه خواهد شد و بنابر برخی گزارش‌ها از هم اکنون او در پی عفو خود و خانواده‌اش از تمامی اتهامات قضایی ممکن است. در همین زمینه، نیویورک تایمز گزارش داد که دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا با پیش بینی مجازات احتمالی پس از پایان دوره کارش در ۲۰ ژانویه، با دستیارانش در مورد امکان عفو خود، گفتگو کرده است. روزنامه نیویورک تایمز به نقل از دو مسئول آمریکایی مطلع نوشت که ترامپ از روز انتخابات ریاست جمهوری آمریکا (سوم نوامبر) در مناسبت های مختلف به مشاوران خود گفته که این گزینه را بررسی می کند این روزنامه گزارش داد که ترامپ از مشاوران خود پرسیده باید چه اقداماتی را انجام دهد و چه عواقبی از لحاظ قانونی و سیاسی می تواند برای او به همراه داشته باشند.

استعفاهای سریالی در دولت ترامپ

ترامپ در شرایطی که در 12 روز باقیمانده از دوران ریاست خود بر کاخ سقید، دورانی پر التهاب را سپری می‌کند، با حجمی گسترده از استعفاها در دولت خود مواجه شده که می‌توان از ان به عنوان یک دومینو یاد کرد. در واقع، بعد از خشونت‌های روز چهارشنبه، چهار مشاور ارشد دیگر در شورای امنیت ملی کاخ استعفا کردند. این افراد عبارتند از: «ارین والش» مدیر ارشد امور آفریقا؛ «مارک واندروف» مدیر ارشد سیاست دفاعی؛ «آنتونی روژیرو»، مدیر ارشد سلاح های کشتار جمعی و «راب گرین وی»، مدیر ارشد امور خاورمیانه و آفریقای شمالی.

پیشتر استفانی گریشام رئیس دفتر ملانیا ترامپ نیز پس از حمله روز گذشته طرفداران ترامپ به ساختمان کنگره، از سمتش استعفا کرده است. همچنین دو منبع آگاه نیز به رویترز گفتند که ریکی نیکیتا مدیر امور اجتماعی کاخ سفید هم از این سمت کناره گیری کرده است. سارا متیوز معاون مدیر رسانه‌ای کاخ سفید نیز از این سمت استعفا کرده است. در همین حال،کاخ سفید «گابریل نورونها» مقام فعال در وزارت خارجه آمریکا در خصوص مسایل مربوط به ایران را به دلیل انتقاد از ترامپ اخراج کرد.

حمله شدید بایدن به هواداران ترامپ

در سطحی دیگر، اتفاقات روز چهارشنبه با واکنش شدید اللحن جو بایدن نیز مواجه شد. رئیس جمهور منتخب آمریکا اغتشاشگرانی که به ساختمان کنگره آمریکا حمله کردند را به عنوان تروریستهای داخلی محکوم کرد و دونالد ترامپ را مقصر خشونتهای اخیر رخ داده در پایتخت و دیگر شهرهای این کشور دانست. به گزارش آسوشیتدپرس، جو بایدن رئیس جمهور منتخب آمریکا اظهار کرد، اغتشاش هواداران ترامپ که روز چهارشنبه امنیت کنگره را نقض کردند مخالفت نبود، بی نظمی نبود، اعتراض نبود بلکه آشوب بود. بایدن گفت کسانی که برای مختل کردن نشست مشترک در کنگره با هدف تایید پیروزی او در انتخابات به کنگره حمله کردند معترض نبودند. وی گفت: جسارت نکنید آن ها را معترض بخوانید. آنها یک گروه اغتشاشگر و شورشی و تروریستهای داخلی بودند. بایدن در ادامه تصریح کرد، اقداماتی که ترامپ جهت براندازی نهادهای دموکراتیک کشور در سراسر ریاست جمهوری اش در پیش گرفت مستقیما منجر به آشوب در واشنگتن شد.

زاکربرگ علیه ترامپ

فراتر از واکنش‌های سیاست‌مداران مختلف، شبکه‌ها مجازی مطرح در سطح جهانی نیز به شدت ترامپ را مورد بایکوت قرار دادند. در واقع، شرکت فیس‌بوک که پیش از این حساب‌های کاربری دونالد ترامپ در فیس‌بوک و اینستاگرام را به مدت 24 ساعت مسدود کرده بود، روز پنج‌شنبه اعلام کرد که حساب‌های کاربری رئیس‌جمهور آمریکا در این شبکه‌های اجتماعی تا اطلاع ثانوی مسدود شده است. مارک زاکربرگ مؤسس و مدیرعامل شرکت فیس‌بوک در پیامی تلویحاً اعلام کرد که تعلیق حساب‌های کاربری ترامپ در فیس‌بوک و اینستاگرام دست‌کم تا 13 روز آینده (روز تحلیف جو بایدن) ادامه خواهد داشت. علاوه بر فیس‌بوک، شرکت توئیتر در پی حمله هواداران دونالد ترامپ به کنگره آمریکا که به تحریک شخص ترامپ انجام شد، حساب‌های کاربری ترامپ در توئیتر را به‌مدت 12 ساعت مسدود کرده بود؛ هرچند این شرکت تا این لحظه تصمیم تازه‌ای برای تعلیق مجدد حساب‌های کاربری ترامپ اتخاذ نکرده است.

واکنشهای گسترده خارجی‌ به چهارشنبه سیاه واشنگتن

رهبران علاوه بر داخل آمریکا در سطح خارجی نیز، رخدادهای روز چهارشنبه شهر واشنگتن، واکنش رهبران سیاسی کشورهای مختلف را در پی داشت.  در واقع، بسیاری از مسئولان کشورهای مختلف جهان در واکنش‌های خود به حمله طرفداران ترامپ به ساختمان کنگره، دموکراسی ادعایی آمریکا را مورد انتقاد قرار دادند.

«نیکولا استرجن» وزیر اول اسکاتلند در توییتی اتفاق‌های کنگره آمریکا را «وحشتناک» خواند و گفت: «شرم برکسانی که این حمله را علیه دموکراسی به راه انداخته‌اند».

وزیر خارجه فرانسه نیز ضمن انتقاد از دموکراسی ادعایی آمریکا اعلام کرد که خشونت اعمال شده در برابر کنگره آمریکا، نشانه حمله جدی به دموکراسی این کشور است.

«یوید ساسولی» رییس پارلمان اروپا نیز در توییتی با ابراز نگرانی عمیق از رویداد کنگره آمریکا نوشت:«باید به آرای دموکراتیک احترام گذاشت. ما اطمینان داریم که ایالات متحده حفاظت از حاکمیت مردم‌سالاری را تضمین خواهد کرد».

«بنی گانتس» وزیر جنگ رژیم صهیونیستی نیز در واکنش به اتفاقات کنگره آمریکا گفت: «باور نمی‌کردم روزی شاهد چنین تصاویری در قدرتمندترین دموکراسی جهان باشم».

«شارل میشل» رئیس شورای اروپا پس از تأیید پیروزی جو بایدن در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا از سوی اعضای کنگره، اعلام کرد که نسخه ترامپ پیچیده شد.

ماریا زاخارووا سخنگوی رسمی وزارت امور خارجه روسیه در پاسخ به سئوال خبرنگاران اعلام کرد که مقامات مسکو وقایع 6 ژانویه (17 دی ماه) در واشنگتن را از جمله امور داخلی ایالات متحده دانسته و آرزو می‌کنند مردم آمریکا لحظه غم انگیز در تاریخ کشورشان را با آرامش و عزت نفس پشت سر بگذارند.

«رجب طیب اردوغان»، رئیس‌جمهوری ترکیه، وقایع پیش آمده در کنگره آمریکا را «شوکی» برای بشریت خواند. وی همچنین به خانواده‌های کسانی که طی یورش به کاخ کنگره جان خود را از دست دادند،‌ تسلیت گفت.